Czym są tzw. rozwiązania oparte o naturę (NBS)?
Zostały stworzone dwie definicje opisujące to zagadnienie:
Pierwsza z nich została sformułowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN), według której są to: „działania mające na celu ochronę, zrównoważone zarządzanie i przywracanie naturalnych lub zmodyfikowanych ekosystemów, w celu skutecznego adaptowania danych przestrzeni i jednocześnie radzącymi sobie z wyzwaniami o charakterze społecznym, zapewniając dobrobyt ludziom i korzyści dla różnorodności biologicznej”
Druga z nich została zdefiniowana przez Komisję Europejską, tutaj rozwiązania oparte o naturę określone są jako: „rozwiązania inspirowane i wspierane przez naturę, zaprojektowane w celu sprostania wyzwaniom społecznym – są one opłacalne i zapewniają korzyści środowiskowe, społeczne i gospodarcze oraz pomagają budować odporność”
Rozwiązania NBS stosowane są w rożnych skalach: od skali makro (przykładem może być sadzenie lasów namorzynowych stanowiących ochronę wybrzeża przed skutkami sztormów czy też huraganów w Republice Dominikany), mogą być również wykorzystywane w skali mikro (jako element adaptacji miast/ łagodzenia skutków zmian klimatycznych w przestrzeniach miejskich. Przykładem może być np. budowa ogrodów deszczowych w Gdańsku).
W adaptacji przestrzeni miejskich do zmian klimatu (lub łagodzeniu skutków zmian klimatu) stosuje się narzędzia, które pomagają walczyć z falami mrozu/ falami upałów, przeciwdziałać lokalnym podtopieniom, powodziom czy też skutkom podnoszenia się poziomów mórz i oceanów, a także zwiększać bioróżnorodność w miastach, co pozwala na budowanie stabilnych ekosystemów.
Podział narzędzi NBS pod względem ochrony przestrzeni miejskiej przed określonymi zdarzeniami klimatycznymi.
Należy przy tym pamiętać, iż w porównaniu z tzw. szarą infrastrukturą, rozwiązania NBS stanowią narzędzia wieloaspektowe, można powiedzieć multifunkcjonalne. Przywołany wcześniej “ogród deszczowy” oprócz retencji wody deszczowej, będzie pełnić również inne role:
Ważne jest również by integrować ze sobą narzędzia stanowiące zieloną infrastrukturę z narzędziami należącymi do grupy szarej infrastruktury. Używając ponownie przykładu “ogrodu deszczowego” – jego wydajność może być zwielokrotniona poprzez instalacje drenów, a co za tym idzie możliwości przesyłu nadmiaru wody do zbiorników retencyjnych znajdujących się np. pod ziemią.
Rozwiązania NBS można również podzielić według kryterium przestrzennym i relacji narzędzia względem budynku. Mamy więc, rozwiązania: zintegrowane z budynkiem, między budynkami, obok budynku, w pewnej odległości od budynku.
Podział narzędzi NBS pod względem ich relacji z budynkiem.
Innym rodzajem podziału narzędzi może być aspekt przestrzenny. Cześć narzędzi stosujemy jako rozwiązania liniowe, inne jako powierzchniowe, a jeszcze inne jako rozwiązania punktowe.
Podział narzędzi NBS pod względem aspektów przestrzennych.
Wprowadzanie rozwiązań NBS w miastach ma również na celu uczestniczenie w innych procesach przemian miejskich. Często wykorzystuje się je w procesach związanych z rewitalizacją lub modernizacją zdegradowanych przestrzeni miejskich (obszarów poprzemysłowych, poportowych, powojskowych, pokomunikacyjnych), podwórek zlokalizowanych w tkance śródmiejskiej, czy też na osiedlach modernistycznych. Do implementacji narzędzi NBS wykorzystujemy również luki, czy też skrawki przestrzeni (małe niezagospodarowane działki, obszary pod wiaduktami etc.)
Rozwiązania NBS jako element różnych rodzajów przemian w przestrzeni miasta.
W miastach mamy przestrzenie mające różny status własności – od gruntów należących do państwa, czy też miasta, ale również wiele przestrzeni prywatnych, a także o nieregulowanym statusie własnościowym. Tak więc, rozwiązania NBS mogą być wdrażane odgórnie albo też oddolnie, przez zróżnicowaną grupę interesariuszy. Jednocześnie działania lokalnych społeczności mogą wpływać na implementację rozwiązań NBS przez organizacje odgórne.
Interesariusze działań adaptacyjnych w mieście przy pomocy rozwiązań NBS.
Rodzaj oraz ostateczny kształt poszczególnych rozwiązań NBS umieszczanych w przestrzeniach miejskich będzie więc zależny od tego, czy są to działania oddolne, czy też odgórne, czy rozwiązania te stanowią przestrzenie wcześniej zagospodarowane, czy też przekształcamy istniejącą tkankę miasta. Odpowiedzi wymaga też sposób zarządzania tymi narzędziami, finansowania ich budowy, funkcjonowania czy też pielęgnacji. Jeśli wdrażamy rozwiązania w istniejącej tkance miasta, istotny jest status ekonomiczny ich mieszkańców i zwracanie szczególnej uwagi na to, by implementacja NBS nie uruchomiła procesów związanych z gentryfikacją.
Podział narzędzi NBS ze względu na status ekonomiczny mieszkańców.
Implementacja rozwiązań NBS w przestrzeniach miast jako element ich adaptacji do zmian klimatycznych lub łagodzenia skutków zmian klimatu obarczona jest wieloma barierami. Przykładowe z nich umieszczone zostały w tabeli:
Przykładowe bariery uniemożliwiające implementację rozwiązań NBS w miastach.