Bioswales/ Rowy retencyjne
Bioswales to struktury bioinżynieryjne, mające formę przypominającą podłużne ogrody deszczowe. Lokalizowane są wzdłuż ciągów pieszych – chodników, dróg, czy też placów miejskich i parkingów. Służą gromadzeniu niewielkiej ilości wody deszczowej, spływającej z powierzchni utwardzalnych. W czasie nawalnych deszczy, nadmiar wody z bioswales usuwany jest do kanalizacji burzowej lub do zbiorników retencyjnych. Struktury te mają postać płytkich kanałów o przekroju trapezowym lub trójkątnym. Całość konstrukcji, jak w przypadku ogrodów deszczowych, jest obsadzona odpowiednio dobraną roślinnością, stanowiąc element zwiększający estetykę miejskich ulic.
Ich podstawową funkcją jest magazynowanie, infiltracja oraz oczyszczanie (z zanieczyszczeń stałych i chemicznych) wód deszczowych. Redukują spływ powierzchniowy o 88%.
Korzyści środowiskowe: retencjonowanie wody deszczowej, redukcja spływu powierzchniowego z przestrzeni utwardzonych chodników, parkingów ulic, oczyszczanie wody deszczowej (sedymentacja zanieczyszczeń, fitoremediacja). Zwiększenie bioróżnorodności w mieście, tworzenie nowych siedlisk dla fauny w mieście.
Korzyści społeczne: aspekty edukacyjne, aspekty dekoracyjne.
Korzyści ekonomiczne: zmniejszenie kosztów odprowadzania wody deszczowej do kanalizacji burzowej (oraz – co istotniejsze w kontekście gwałtownych zjawisk atmosferycznych – odciążenie jej w krytycznym momencie).
Są elementem tworzenia zielonych sieci w mieście: z zielonymi dachami, zielonymi ścianami, z ogrodami deszczowymi, swale, zbiornikami retencyjnymi.
Rozwiązanie dla profesjonalistów i lokalnych społeczności.
Budowa:
– Lokalizowane są wzdłuż krawędzi chodników, ulic, placów miejskich, parkingów. Woda grawitacyjnie wpływa do nich dzięki specjalnie wykonanym rynienkom w krawędziach dróg, chodników etc. Spadek w tych miejscach powinien wynosić przynajmniej 5 cm. Ważnym elementem konstrukcji są specjalnie dobrane gatunki roślin, odporne na ziemne warunki środowiskowe oraz zanieczyszczenia wody. Do obsadzania bioswales preferowane są gatunki rodzime, niewymagające dużych nakładów pielęgnacyjnych. Roślinny powinny również głęboko się ukorzeniać, tak aby proces fitoremediacji był bardziej wydajny. System uruchamiamy 3 miesiące po wykonaniu nasadzeń, aby roślinny miały czas na ukorzenienie się.
Dla bezpieczeństwa (przed lokalnymi podtopieniami) ogrody te wyposażone są w dreny znajdujące się bezpośrednio pod wykonaną podłużną niecką. Dreny osadzone są w podsypce żwirowej. W razie potrzeby nadmiar wody odprowadzany jest do tradycyjnej kanalizacji burzowej lub zbiornika retencyjnego.
– Powinny posiadać przekrój owalny lub przypominający formę trapezu. Nachylenie ścianek nie większe niż w proporcjach 3:1.
– Podłoże powinno być porowate aby zatrzymywać wodę deszczową (dodatkowo w przestrzeniach tych rozwijają się odpowiednie szczepy bakterii uczestniczące w oczyszczaniu wody deszczowej). W skład podłoża powinno wchodzić maksymalnie 5% gliny.
Woda w bioswales powinna obniżać swój poziom z szybkością 12-25 cm na godzinę, infiltrując w głębsze warstwy ziemi. Stąd ważne jest, aby grunty rodzime, na których zlokalizowane jest bioswale, nie były zanieczyszczone. Woda również paruje w wyniku procesu ewaporacji przez blaszkę liściową roślin.
– W przypadku kiedy konstrukcja bioswales jest dość długa i występuje na nim określony spadek terenu należy zbudować niewielkie tamy oraz meandrować oś bioswales, tak by spowolnić spływ znajdującej się w niej wody.
– Pojemność powinna być dostosowana do deszczy 10 letnich.
– W kompozycjach często umieszcza się różnego rodzaju skały, kamienie etc., co chroni roślinny przed wymywaniem ich w czasie silnych opadów deszczu (ochrona przed erozją).
Przekrój przez bioswales. Źródło: http://www.cultural-landscape.us.edu.pl/images/seria/41/9dudzinska.pdfAn exemplary set of bioswale greening plants:
Przykładowy zestaw roślin do zazieleniania bioswales:
| Nazwa łacińska | Nazwa Polska | Wymagania środowiskowe | Uwagi |
| Salix purpurea ‘Nana’ | Wierzba purpurowa ‘Nana’ | Niewielki krzew na stanowiska od suchych po wilgotne, tolerancyjny co do odczynu pH gleby, preferuje stanowiska od słonecznych do lekko zacienionych. | Wymaga przycinania. |
| Cotoneaster lucidus | Irga błyszcząca | Krzew tolerancyjny co do rodzaju podłoża i nasłonecznienia. Odporny na zanieczyszczenia środowiska. | Nadaje się do intensywnego przycinania. |
| Cephalanthus occidentalis | Guzikowiec zachodni | Niewielki krzew. Preferuje stanowiska słoneczne, gleby podmokłe albo wilgotne. | Jej kwiaty wabią motyle. |
| Hippophae rhamnoides | Rokitnik pospolity | Preferuje gleby ubogie, stanowiska słoneczne. | Odporny na zanieczyszczenia. |
| Spirea tomentosa | Tawuła kutnerowata | Niewielki krzew. Preferuje gleby wilgotne oraz stanowiska słoneczne. | |
| Viburnum nudum | Kalina naga | Niewielki krzew, mało wymagający co do podłoża, preferuje stanowiska wilgotne, słoneczne, ale również zacienione. Mrozoodporna. | Roślina ozdobna ze względu na ubarwienie owocostanów. |
| Achillea millefolium | Krwawnik pospolity | Bylina na stanowiska słoneczne, tolerancyjna co do rodzaju gleby. | Dobra do nasadzeń w mieście. |
| Carex sp.
|
Turzyce | Grupa bylin tolerancyjna co do warunków siedliskowych. Może być sadzona przy ulicach, znosi bowiem zasolenie gleby. | |
| Coreopsis lanceolata
|
Nachyłek lancetowaty | Bylina na stanowiska słoneczne tolerancyjna co do podłoża. Posiada kwiaty ozdobne o barwie żółtej. | |
| Echinacea purpurea
|
Jeżówka purpurowa | Bylina na stanowiska słoneczne i półcieniste. Odporna co do rodzaju podłoża. Wykorzystywana do nasadzeń w miastach, charakteryzuje się różowymi ozdobnymi kwiatami. | |
| Filipendula rubra
|
Wiązówka czerwona | Dekoracyjna bylina na stanowiska słoneczne i wilgotne. Barwa kwiatów różowa. | |
| Liatris spicata
|
Liatra kłosowa | Bylina o ozdobnych wydłużonych kwiatostanach w kolorze purpurowym na stanowiska słoneczne. Wymaga żyznej i wilgotnej gleby. | |
| Rudbeckia fulgida | Rudbekia błyskotliwa | Bylina o dekoracyjnych długo kwitnących kwiatach. Nadaje się na stanowiska słoneczne. Tolerancyjna co do podłoża. | Do nasadzeń miejskich. |
Źródło: http://www.cultural-landscape.us.edu.pl/images/seria/41/9dudzinska.pdf
Przykłady:
Projekt z Gdańska: Osiedle modernistyczne na ulicy Wilhelma Stryjewskiego.
Kompleksowy projekt – gdzie mamy kilka rodzajów rozwiązań magazynujących wodę deszczową – można zobaczyć na osiedlu mieszkaniowym w Gdańsku przy ul. Wilhelma Stryjewskiego. Na płaskich i dużych powierzchniach trawiastych zbudowano ogrody deszczowe, natomiast wzdłuż parkingów, dróg i chodników utworzono bioswale i swale. Całość założenia chroni przestrzeń przed lokalnymi podtopieniami, które często występowały na opisywanym terenie, ale również integruje przestrzenie pomiędzy budynkami, a także poprawiaestetykę miejsca.
. 
Zdjęcie . Osiedle przy ulicy Wilhelma Stryjewskiego w Gdańsku. Autor Agnieszka Dudzińska – Jarmolińska
Więcej na temat w podręczniku małej retencji Gdańsk. https://docplayer.pl/108532856-Gdanski-poradnik-malej-retencji.html
Projekt z Portland, NE Siskiyou Green Street
Projekt zespołu bioswales na terenie osiedla podmiejskiego w Portland powstał w ramach tworzenia tzw. zielonej ulicy, którego głównym zdaniem ma być retencja wody deszczowej. Bioswale zbudowano w miejscu, gdzie dawniej znajdowało się kilka miejsc parkingowych, tworząc tym samym niewielkie przewężenia ulicy – zwiększając powierzchnię porośniętego roślinnością pobocza. Ogrody bioswales magazynują wodę deszczową spływającą do nich z utwardzonej nawierzchni o powierzchni 3.000 m2 (woda ta pochodzi z podjazdów samochodowych oraz ulic i chodników). Same bioswales mają rozmiar 15 m na 2,1 m i głębokość 17,5 cm, woda dostaje się do nich za pomocą rynny o szerokości 45 cm. Jeśli jeden z bioswales się całkowicie wypełni wodą deszczową, jej nadmiar przesyłany jest do następnego. Gdy ostatnie z nich całkowicie się napełni wodą -wówczas może być ona przesłana do tradycyjnej kanalizacji burzowej.
Z każdego bioswales woda infiltruje do wnętrza ziemi z szybkością 7,5 cm na godzinę. System może zmagazynować wodę z deszczy 25 letnich w 85%. Do zazieleniania bioswales wykorzystano gatunki rodzime, a także roślinny ozdobne. Całość inwestycji wyniosła 20 000 dolarów.
Implementacja rozwiązania poprzedzona była akacjami edukacyjnymi i zyskał pełną akceptacje lokalnej społeczności. Uznaje się je jako projekt – katalizator, w jaki sposób projektować i modernizować przestrzenie publiczne na obszarach suburbiów.
https://www.asla.org/awards/2007/07winners/images/largescale/506-10.jpg
https://www.asla.org/awards/2007/07winners/images/largescale/506-10.jpg
References:
https://www.asla.org/awards/2006/06winners/341.html
http://www.cultural-landscape.us.edu.pl/images/seria/41/9dudzinska.pdf
Bibliografia:
https://www.asla.org/awards/2006/06winners/341.html
http://www.cultural-landscape.us.edu.pl/images/seria/41/9dudzinska.pdf