Definicja:
Sztuczne stawy służą do retencji wody deszczowej. Utrzymują one wodę przez cały rok, gromadząc wodę deszczową, albo tą ze stanów wysokich rzek. Stanowią rozbudowane kompleksy wodno – rekreacyjne (dlatego też projektowane powinny być również obszary znajdujące się w wokół stawów). Woda w stawach retencyjnych utrzymuje się przez 14-21 dni na stałym poziomie do 2 metrów (do 1,5 m poniżej dna zbiornika, grunt powinien znajdować się powyżej poziomu zwierciadła wody gruntowej, wchłaniać wodę z szybkością 12,5 mm/h). Minimalny obszar zbiornika wodnego powinien wynosić 5 ha . Retencjonowana woda następnie w sposób kontrolowany jest uwalniana. Stosowane na dużych obszarach rekreacyjnych czy też na osiedlach mieszkaniowych. Akweny lub baseny te powinny mieć zróżnicowaną formę i naśladować naturalne zbiorniki wodne. Powinny być dostosowane do naturalnego krajobrazu.
Korzyści środowiskowe: łagodzenie spływu powierzchniowego wody, retencja i infiltracja wody deszczowej, zmniejszenie ryzyka występowania powodzi, oczyszczanie wody deszczowej, redukcja miejskiej wyspy ciepła, oczyszczanie powietrza, zmniejszenie spływu wody do kanalizacji, zwiększenie różnorodności biologicznej (tworzenie wodno-lądowych ekosystemów)
Korzyści społeczne: nowe przestrzenie pod rekreację, korzystne działanie na zdrowie psychiczne i fizyczne lokalnych społeczności, zwiększenie estetyki miejsca, edukacja lokalnych społeczności.
Korzyści ekonomiczne: zwiększenie wartości danych przestrzeni, wzrost cen mieszkań.
Są elementem tworzenia zielonych sieci w mieście:
– ogrody deszczowe, zielone ściany, bioswale, swale, tarasy zalewowe rzeki.
Rozwiązanie dla profesjonalistów.
Budowa:
– Do budowy zbiorników retencyjnych wykorzystujemy naturalne obniżenia terenu, jeśli na danym obszarze nie mamy takich obniżeń to kopiemy niewielkie niecki, albo wydzielamy daną przestrzeń pod zbiornik poprzez budowę wałów (wybieramy takie miejsca, gdzie woda zatrzymuje się w czasie opadów deszczu). Jeśli zbiornik retencyjny ma służyć kontrolowaniu stanów rzek, powinien znajdować się w środkowej strefie ich zlewni.
– Projektowane są na opady zdarzające się raz na 100 lat. Przy budowie uwzględniamy również dane z raportów burzowych (częstotliwość i wielkość opadów), zasięg powierzchni zlewni, nachylenie, drenaż terenu.
Struktura stawu składa się z kliku stref:
- a) strefa wstępnego oczyszczania wody deszczowej, przed jej wpłynięciem do stawu,
- b) strefa wody płytkiej: przestrzeń gdzie woda jest bardzo płytka i często jest jedynie czasowo zalana wodą, znajduje się na całym obwodzie stawu, powinna ona być zróżnicowanej szerokości. Sadzi się w niej roślinność strefy brzegowej (roślinność bagienną). Muśmy pamiętać, iż w tej strefie lustro wody może się wahać w granicach 25 cm. Przejście ze strefy płytkiej do strefy głębokiej powinno być płynne i łagodne, aby była możliwość tworzenia różnych stref brzegowych, co umożliwi kreowanie zróżnicowanych siedlisk dla fauny i flory.
Stanowi ona również strefę bezpieczeństwa dla ludzi i zwierząt, którzy unikną w ten sposób wpadnięcia do strefy głębokiej stawu. Dodatkowo tworzenie płytkich stref sprzyja rozmnażaniu się fauny wodnej, jest również miejscem wyjścia/wejścia do wody dla ptaków, gadów czy też płazów.
Obszar strefy płytkiej powinien znajdować się wzdłuż obwodu stawu, głębokość strefy od 15 cm do 30 cm, szerokość strefy przynajmniej 1,5 m (jeśli w zbiorniku znajdą się ryby, należy im umożliwić zimowanie w stawie).
- c) strefa główna, wody otwartej – głębokość stawu nie powinna przekraczać 3,5m – 4m. Tu zachodzi sedymentacja oraz pobieranie składników pokarmowych przez fitoplankton.
Elementy dodatkowe:
– woda do stawu doprowadzana jest systemem kanałów, ta długość przepływu powinna być 3 do 5 razy dłuższa niż szerokość samego stawu. Zwiększanie ścieżki przepływu można uzyskać przy pomocy meandrowania kanału oraz tworzenia tam i przegród.
– przelew awaryjny, uruchamiany jest na wypadek wypełnienia objętości stawu, niewłaściwie zaprojektowany może grozić przelaniem wody i lokalnymi podtopieniami.
Ważne: Jako stawów retencyjnych nie wykorzystuje się stawów naturalnych, przez wzgląd na zanieczyszczenia z wód retencjonowanych pochodzących ze spływu powierzchniowego.
– Zbiorniki te powinno się regularnie pielęgnować, usuwać ze stawu gromadzony osad z zanieczyszczeń (w zbiorniku zatrzymuje się około 70 – 80% osadów).
Budowa zbiornika krok po kroku:
– Oczyszczenie terenu, wykarczowanie istniejącej na nim roślinności, zdjęcie wierzchniej warstwy ziemi.
– Ukształtowanie wału przeciwpowodziowego, powinien on mieć o 10% większą wysokość niż projektowany, ponieważ ziemia na nim będzie jeszcze osiadała.
– Wlot wody do stawu powinien być tak zaprojektowany, by zmniejszał prędkość przepływu wody do zbiornika retencyjnego.
– Przed głównym stawem powinien znajdować się mały zbiornik wodny o wielkości 10% całego założenia, gdzie nastąpi wstępne oczyszczenie wody.
– Woda otwarta powinna stanowić 50-75% całości zbiornika.
– Wymagają odpowiednio przygotowanego drenażu, ale tam gdzie mamy do czynienia z dużymi zanieczyszczeniami, należy odpowiednio zabezpieczyć dno akwenu, tak, aby zminimalizować możliwość zanieczyszczenia wód gruntowych.
Dobór roślinności:
Stosujemy gatunki rodzime, dostosowane do odpowiednich stref jeziora.
Bibliografia
http://nwrm.eu/measure/retention-ponds
http://nwrm.eu/sites/default/files/nwrm_ressources/u11_-_retention_ponds.pdf
http://geoservergisweb2.hrwallingford.co.uk/uksd/information/Retention_Ponds.pdf
https://www.researchgate.net/publication/322133196_Making_Retention_Pond_as_an_Attractive_Element_for_Site_Planning_at_Lowland_Housing_Area
https://udfcd.org/wp-content/uploads/2014/07/T-07-Retention-Pond.pdf
https://www.urbangreenbluegrids.com/measures/green-riparian-zones-and-wet-biotopes/
https://www3.epa.gov/npdes/pubs/pondmgmtguide.pdf
https://www.davey.com/hoa/elements/pdf/5-3%20retention%20and%20detention%20basins.pdf
https://sswm.info/sites/default/files/reference_attachments/Retention%20Basin.pdf
https://mwik.bydgoszcz.pl/index.php/component/attachments/download/445
Staw retencyjny na Potoku Służewieckim.
Staw retencyjny jest jednym z wielu zbiorników wodnych znajdujących się na Potoku Służewieckim(wielkość zlewni 34,6 km2). Powierzchnia stawu wynosi 2,4 ha/ pojemność 28 000 m3 (maksymalnie 42 000 m3). Głębokość 1,15 m/ maks. 1.9 m. Na zbiorniku znajdują się wyspy przeznaczone dla ptactwa wodnego. Wokół akwenu wyrosła trzcina, będąca istotnym elementem w procesie oczyszczaniu wody. Całość założenia otoczona jest przestrzenią rekreacyjną użytkowaną przez okolicznych mieszkańców.
Więcej na temat zbiornika retencyjnego wraz rysunkami technicznymi na stronie: https://www.iwaw.pl/obiekt.php?p=443200810
Miasteczko Wilanów – osiedle, na którym możemy spotkać wiele zbiorników retencyjnych.
Na terenie miasteczka Wilanów w Warszawie mamy wiele obiektów retencyjnych, które magazynują wodę deszczową. Stanowią one integralną część poszczególnych osiedli mieszkaniowych, mają wartość rekreacyjną oraz estetyczną.
Zbiornik wodny na osiedlu Ostoja – Author: Agnieszka Dudzinska – Jarmolinska
Zbiornik wodny przy zbiegu ulic Rzeczpospolita, al. Wilanowska
Zbiornik retencyjny przy obiekcie Platinium Business Park.
Zbiornik retencjonuje wodę deszczową, ale również jest tak zaprojektowany, iż stanowi przestrzeń rekreacyjną zarówno dla mieszkańców Służewca, jak i osób pracujących w okolicznych biurowcach.
